Ave Maria
Laatst werd ik, voor de zoveelste keer, van mijn sokken geblazen door het Ave Maria van Caccini. Iedereen die wel eens een begrafenis of crematie heeft bijgewoond – een gebeuren dat met het ouder worden helaas steeds frequenter wordt – moet wel het Ave Maria van Giulio Caccini kennen. Callas, Bartoli en tal van andere operadiva’s hebben het nummer vertolkt en het grijpt altijd naar de keel, of er nu een heilige of een maffiabaas ten grave wordt gedragen. Caccini heeft echter met het bewuste Ave Maria net zoveel te maken als de paus met vrouwelijke priesters. Het op muziek gezette Latijnse Weesgegroet werd gecomponeerd door de Rus Vladimir Vavilov (nee, niet de blonde Russische middenvelder van FC Istra).
Vladimir Fyodorovich Vavilov werd geboren in Sint-Petersburg op 5 mei 1925 en stierf aldaar op 3 november 1973. Blijkbaar gaf de man niet veel om bekendheid, want hij componeerde het Ave Maria onder de naam “Anonymus” . Het hoeft dan ook geen verwondering te wekken dat hij in armoede stierf aan pancreaskanker. Het lot, zoals wel vaker een onuitputtelijke bron van ironie, zorgde ervoor dat zijn “The City of Gold”, dat enkele maanden later postuum werd uitgebracht, het grote publiek bereikte.
Het is dus Caccini die met de pluimen gaat lopen wat het Ave Maria betreft. De reden daarvan is berekende, platte commercie. De naam Caccini klinkt beter, wordt gelinkt met de Medici, heeft een romantische bijklank en wordt bovendien geassocieerd met Italiaanse devotie. Een Rus die een Christelijk geïnspireerd meesterwerk componeert, ten tijde van het communisme, in volle koude oorlog (het staat gedateerd op 1970)… sorry, daar trapt niemand in, of liever, daar lust niemand pap van. Zelfs op cd’s wordt de naam Caccini als officiële componist van het Ave Maria genoemd.
Giulio Caccini (1551 – 1618) zelf heeft dan ook nog de juiste achtergrond. Zijn vader was timmerman. Zoonlief werd op jonge leeftijd ingelijfd door de Medici wegens zijn zangkwaliteiten. Later bekwaamde hij zich als instrumentalist en componist. Hij wordt een pionier van de opera genoemd. Zijn lidmaatschap aan de Camerata Fiorentina was daar niet vreemd aan. Deze groep musici, humanisten en geleerden ontstond tijdens de Florentijnse vroegbarok onder graaf Bardi en het was vanuit deze groep dat de opera ontstond.
Naast een muzikaal genie was Caccini echter ook een gewiekst intrigant. Zijn ambitie en eerzucht spaarde niemand. Hij foefelde eigen composities toe aan bestaande werken, was een tiran voor zijn zangers en hield op tijd en stond wel van een flinke roddel, met soms desastreuze gevolgen voor de betrokkenen. Niettemin is zijn invloed belangrijk genoeg om de nodige eerbied af te dwingen, een eerbied die nog gevoed wordt door het hem verkeerdelijk toegedichte, magistrale Ave Maria.
Toch geeft het me wat gemoedsrust dat ik bij het horen van de aria niet meer hoef te denken aan een jaloerse , ijdele, naijverige Italiaan... .